Paylaşmak, hem sosyal hem de duygusal gelişim açısından çocuklar için temel bir beceridir. Çocuklar erken yaşlardan itibaren başkalarıyla etkileşime girdiklerinde, paylaşma kavramını öğrenmeye başlarlar. Ancak, bu beceriyi kazandırmak bazen zor olabilir. Çocuklar, özellikle küçük yaşlarda, sahip oldukları şeyleri başkalarıyla paylaşma konusunda isteksiz olabilirler. Bu, onların gelişimsel sürecinin bir parçası olsa da, ebeveynler olarak paylaşmanın önemini öğretmek ve bu beceriyi geliştirmek bizim görevimizdir. Peki, çocuklara paylaşmayı nasıl öğretiriz?
1. Örnek Olun
Çocuklar, çevrelerinden gördükleri davranışları taklit ederler. Bu nedenle, ebeveyn olarak paylaşmayı öncelikle kendinizin bir alışkanlık haline getirmelisiniz. Ailenin diğer bireyleriyle veya başkalarıyla paylaştığınızda, çocuğunuz bu davranışı gözlemler ve normal bir davranış olarak kabul eder. “Seninle bir çay içeyim, biraz da seninle paylaşayım” gibi günlük örneklerle çocuklar, paylaşmanın doğal ve değerli bir şey olduğunu öğrenebilirler.
2. Paylaşmanın Ne Kadar Güzel Olduğunu Vurgulayın
Çocuklarınıza, paylaşmanın onlara nasıl mutluluk getirebileceğini ve başkalarına ne kadar iyi hissettirebileceğini anlatın. Bir oyuncağını paylaşan bir çocuğun, arkadaşından daha fazla oyun arkadaşı bulabileceğini veya birlikte eğlenceli vakit geçirebileceğini açıklayın. Bu tür basit ama etkili anlatımlar, paylaşmanın sadece başkalarına fayda sağlamadığını, aynı zamanda kendilerine de kazançlar sunduğunu gösterebilir.
3. Paylaşma Oyunları Oynayın
Çocuklar için paylaşmayı öğretmenin eğlenceli bir yolu, oyunlar yoluyla bu beceriyi pekiştirmektir. Örneğin, “paylaşma çarkı” gibi oyunlarla ya da grup aktiviteleriyle paylaşmayı eğlenceli hale getirebilirsiniz. Çocuğunuzun oyun arkadaşıyla sırayla oyuncak kullanmasını sağlamak, paylaşma alışkanlıklarını geliştirebilir. Ayrıca, arkadaşlarla oyun oynamak, başkalarıyla zaman geçirme becerilerini de destekler.
4. Küçük Adımlarla Başlayın
Paylaşma, bir anda öğrenilen bir davranış değildir. Çocuğunuza önce daha basit paylaşım görevleri verin. Örneğin, bir oyuncak ya da bir renkli kalemi kardeşiyle paylaşmasını isteyebilirsiniz. Bu, başlangıçta küçük ve basit adımlar olabilir, ancak zamanla çocuğunuz paylaşma konusunda daha rahat hale gelecektir. Ayrıca, çocuğunuza tek başına bir şey yapması yerine, başkalarıyla paylaşarak daha büyük ve güzel şeyler elde edebileceğini anlatabilirsiniz.
5. Paylaşmayı Ödüllendirin
Çocuğunuz bir oyuncak, yemek veya başka bir şey paylaştığında onu olumlu bir şekilde ödüllendirmek, paylaşmanın değerini anlamasını sağlar. Ancak bu ödüller, çocuğun içsel motivasyonunu zedelemeden, küçük sözlü övgüler ya da basit bir teşekkürle olabilir. Çocuğunuza paylaşmanın sosyal ilişkilerde nasıl olumlu bir etki yarattığını gösteren geri bildirimler vermek, onu doğru davranışa teşvik eder.
6. Sınırlar Koyun
Çocuklar her zaman her şeyi paylaşmak istemeyebilirler ve bu, tamamen doğaldır. Kendi eşyalarına olan sahiplenme duygusu, çocukların gelişim sürecinin bir parçasıdır. Bu durumda, çocuğunuza eşyalarını paylaşmak için bir zorunluluk hissetmemesi gerektiğini, ancak başkalarının da paylaşma hakkına sahip olduğunu öğretmek önemlidir. Bu dengenin kurulması, hem kendi eşyalarına saygı duymayı hem de başkalarına karşı hoşgörülü olmayı öğretir.
7. Zorlamayın, Fırsat Verin
Paylaşmayı öğrenmek zaman alabilir. Çocuğunuz bir eşya veya oyuncak paylaşmak istemediğinde, onu zorlamamak çok önemlidir. Zorla paylaşmaya çalışmak, çocuğunuzda olumsuz bir duygu yaratabilir. Bunun yerine, ona fırsatlar sunarak yavaşça paylaşmayı deneyebilirsiniz. Bir süre sonra, çocuğunuz, başkalarıyla paylaşmanın hem eğlenceli hem de faydalı olduğunu kendisi keşfedecektir.
8. Grup Oyunları ve Sosyal Etkileşimler Düzenleyin
Çocuklar, başkalarıyla etkileşimde bulunduklarında sosyal beceriler kazandıkları gibi, paylaşma konusunda da gelişim gösterirler. Çocuğunuzu, yaşıtlarıyla birlikte zaman geçirmeye teşvik edin. Çocuklar, grup oyunları oynarken veya sosyal etkileşimlerde bulunurken paylaşmayı öğrenebilirler. Arkadaşlarıyla birlikte zaman geçiren bir çocuk, doğal olarak daha fazla paylaşım yapar.
9. Paylaşmanın Duygusal Yanını Anlatın
Paylaşma sadece maddi bir eylem değildir; aynı zamanda duygusal bir deneyimdir. Çocuğunuza paylaşmanın başkalarının kendisini mutlu etmesine nasıl yardımcı olabileceğini anlatın. Başkalarını sevindirmek ve birlikte mutlu olmak, çocuğunuzun paylaşma isteğini artırabilir. Bu duygusal bağ, zamanla alışkanlık haline gelir.
10. Empatiyi Teşvik Edin
Empati, paylaşmanın temel taşlarından biridir. Çocuğunuza başkalarının ne hissettiğini anlamayı öğretmek, paylaşma davranışını kolaylaştırabilir. “Seninle bu oyuncağı paylaşınca arkadaşın ne kadar mutlu oldu, değil mi?” gibi örneklerle, çocuğunuza başkalarının duygularını önemsemesi gerektiğini anlatabilirsiniz. Empati, paylaşma isteğini pekiştiren önemli bir beceridir.
Paylaşmayı öğretmek, çocuklar için sosyal ve duygusal gelişimlerinde kritik bir adımdır. Sabırlı ve tutarlı bir şekilde, oyunlar, örnekler ve basit anlatımlar aracılığıyla paylaşmanın ne kadar değerli olduğunu çocuğunuza gösterebilirsiniz. Her çocuk farklıdır ve paylaşma alışkanlıkları zaman içinde gelişebilir, bu yüzden süreçte sabırlı olmanız önemlidir. Çocuğunuz paylaşmanın hem kendisini hem de başkalarını mutlu ettiğini öğrendiğinde, bu değerli beceri yaşam boyu onunla birlikte olacaktır.